Bạch Quả – Ginkgo Biloba, Ginkgoaceae

Tên khác: Ngân hạnh, Ginkgo.

Tên khoa học: Ginkgo biloba L., Ginkgoaceae (họ Bạch quả).

Mô tả cây: Cây thân gỗ, sống lâu năm, cao 20-25m, thân hình trụ, phân cành nhiều. Lá mọc so le, thường tập trung ở một mấu, hình quạt, đầu hình cung, lõm giữa chia phiến thành hai thùy rộng, hai mặt nhẵn, gân lá sít nhau, tỏa từ gốc lá thành hình quạt, các gân phân nhánh theo kiểu rẽ đôi; cuống lá dài hơn phiến. Hoa đơn tính khác gốc, quả hạch hình cầu 2-2,5 cm trong chứa 1 hạt cứng, quả chín có mùi khó chịu.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Lá Bạch quả (Folium Ginkgo) và hạt (Semen Ginkgo). Hạt được thu hái khi quả chín, loại bỏ thịt ngoài, thu hạt, rửa sạch, phơi khô. Khi dùng, đập bỏ vỏ cứng bên ngoài, lấy nhân, bóc bỏ màng hạt, rửa sạch, đồ hoặc nhúng vào nước sôi, rồi sấy ở nhiệt độ thấp đến khô. Vị thuốc Bạch quả chủ yếu được nhập từ Trung quốc.

Thành phần hóa học: Lá có các flavonoid nhóm biflavon (bilobetin, ginkgetin, isoginkgetin, sciadopitysin), flavonol glycosid (quercitrin, rutin), proanthocyanidin, isoflavonoid; các terpen trilacton (ginkgolid A-M); acid phenol (acid ginkgolic, vanillic, ferulic) và các alkylphenol (cardanol, urushiol).
Hạt có acid béo (acid 14-methylhexadecanoic, acid 5,9,12-octadecatrienoic).
Thịt quả có chứa các phenol độc như acid ginkgolic, acid hydroginkgolic, 4-O-methylpyridoxin.

Công dụng và cách dùng: Dạng cao đặc của lá thường dùng để bào chế một số chế phẩm tân dược có công dụng:

• Chống oxi hóa, ngăn ngừa và điều trị các rối loạn về tuần hoàn máu.
• Ngừa và trị tai biến mạch máu não và các di chứng của tai biến.
• Cải thiện trí nhớ ở người già.
• Ngừa và trị chứng đau thắt ngực, bệnh mạch vành, viêm tắc động mạch.
  Y học cổ truyền sử dụng nhân hạt giã nát, đem sắc uống hoặc chế thành hoàn tán uống dùng để trị ho hen, đờm suyễn, tiểu đục, tiểu nhiều, đái són, đái dầm. Đắp ngoài để trị lở loét.

Ghi chú: Không dùng nhân hạt sống vì có độc. Trẻ em không được dùng nhân hạt (phát kinh phong).
Thận trọng khi có rối loạn về sự đông máu hoặc đang sử dụng thuốc chống đông máu.
Không dùng cho phụ nữ có thai hoặc đang thời kỳ cho con bú.