Đảng Sâm – Nhân Sâm Của Người Nghèo

Đảng sâm là vị thuốc được ví như nhân sâm, vì có thể thay thế cho nhân sâm ở nhiều bài thuốc kinh điển. Hơn nữa, vị thuốc này dễ kiếm và rẻ, chỉ bằng độ 1/10 nhân sâm.

Tuy nhiên, khi dùng đảng sâm thay thế cho nhân sâm trong bài thuốc, thầy thuốc sẽ cân nhắc về liều lượng (thường là tăng lên), cân nhắc nên chỉ thay thế một phần hay hoàn toàn vì hai vị thuốc này không hoàn toàn giống nhau trong bổ khí.

Mô tả dược liệu

Đảng sâm hay còn gọi là đẳng sâm, thượng đảng nhân sâm;  tên khoa học là Campanumoea javanica Blume, họ Hoa chuông.

Đảng sâm là loại cây cỏ sống lâu năm, leo bằng thân quấn. Rễ hình trụ dài, đường kính có thể đạt 1,5 – 2cm, phân nhánh, đầu rễ phình to có nhiều vết sẹo lồi của thân củ, thường chỉ có một rễ trụ mà không có rễ nhánh, càng nhỏ về phía đuôi; lúc tươi màu trắng; sau khô rễ có màu vàng, có nếp nhăn.

Thân đảng sâm mọc thành từng cụm vào mùa xuân, bò trên mặt đất hay leo vào cây khác, thân màu tím sẫm, có lông thưa, phần ngọn không lông. Lá mọc cách hình trứng hay hình trứng tròn, đuôi lá nhọn, phần gần cuống hình tim, mép nguyên, màu xanh hơi pha vàng, mặt trên có lông nhung, mặt dưới màu trắng xám nhẵn hoặc có lông rải rác, dài 3 – 8cm, rộng 2 – 4cm.

Hoa đảng sâm màu xanh nhạt, mọc riêng lẻ ở kẽ nách lá, có cuống dài 2 – 6cm, đài tràng hình chuông, gồm 5 phiến hẹp, 5 cánh có vân màu tím ở họng, lúc sắp rụng trở thành màu vàng nhạt, chia làm 5 thùy, nhụy 5, chỉ nhụy hơi dẹt, bao phấn đính gốc. Quả bổ đôi, hình chùy tròn, 3 tâm bì, đầu hơi bằng, có đài ngắn, lúc chín thì nứt ra. Có nhiều hạt màu nâu nhẵn bóng.

Đảng sâm có nhiều ở Trung Quốc. Từ những năm 1961, Viện Dược liệu Việt Nam đã phát hiện đảng sâm ở các tỉnh phía Bắc (Sơn La, Lào Cai, Hà Giang, Lạng Sơn) và Tây Nguyên (Kon Tum, Lâm Đồng, Gia Lai).

Đảng sâm được thu hái vào mùa đông, lúc cây đã úa vàng, rụng lá hoặc tới đầu xuân năm sau lúc cây chưa đâm chồi nảy lộc. Khi thu hái, phải đào cả rễ sâu trên 0,7m và không làm trầy xát.

Sau đó, rửa sạch bụi bặm, ủ nước một đêm hoặc đồ thấy bốc hơi là được, khi mềm, bào mỏng 1-2 ly, tẩm nước gừng để bớt hàn hoặc sao qua để dùng. Đảng sâm được bảo quản bằng cách đậy kín, tránh ẩm, cần để nơi thoáng gió, khô ráo để phòng sâu mốc vì đây là loạt thảo dược ngọt, rất dễ bị mọt.

Như đã nói, đảng sâm có thể phát triển tốt ở nhiều vùng rừng núi của nước ta, việc phát triển cây thuốc này giúp bảo vệ sức khỏe người dân, giúp người trồng có kinh tế khá giả.

Đảng sâm có tác dụng gì?

Đảng sâm có tác dụng gì? Tác dụng của dược liệu này được cả Y học cổ truyền và Y học hiện đại công nhận.

Theo Y học cổ truyền

Theo Y học cổ truyền, rễ củ cây đẳng sâm có vị ngọt, tính bình có tác dụng ích khí, dưỡng huyết, giải khát, bổ tỳ, kiện vị, sinh tân dịch. Vị thuốc này có thể dùng để điều trị vàng da, thiếu máu, suy nhược cơ thể, kém ăn. Muốn lợi tiểu, chữa ho, tiêu đờm, bổ dạ dày, tiêu chảy cũng có thể dùng bài thuốc từ đảng sâm. Với phụ nữ, đảng sâm giúp điều trị rong huyết, sa tử cung hiệu quả.

Theo Y học hiện đại

Y học hiện đại cũng khám phá ra rất nhiều công dụng của dược liệu này khiến nó càng được biết đến rộng rãi:

• Các thử nghiệm cho thấy, dùng chiết xuất Polisaccarit trong đảng sâm theo đường uống trong 8 tuần có thể làm chậm đáng kể quá trình lão hóa của cơ thể. Thành phần này có tác dụng bảo vệ cơ thể khỏi sự tấn công của các gốc tự do, tăng cường miễn dịch và phòng ngừa nhiều bệnh mãn tính.
• Trong củ đảng sâm có thành phần Polisaccarit được chứng minh là có tác dụng ức chế sự hình thành và phát triển của các tế bào khối u. Vị thuốc này có thể ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư biểu mô dạ dày, ung thư biểu mô tế bào gan hay ung thư phổi.
• Polisaccarit pectic cũng có tác dụng tăng cường khả năng kháng insulin nên giúp hạ đường huyết ở những bệnh nhân mắc tiểu đường.
• Nước rễ cây đảng sâm bảo vệ lớp niêm mạc dạ dày, phục hồi tổn thương bên trong dạ dày nếu có.
• Đảng sâm giúp giảm và phòng ngừa thiếu máu, kích thích lưu thông tuần hoàn máu đến khắp cơ thể.
• Dùng đảng sâm đúng cách và đều đặn giúp nâng cao miễn dịch cơ thể chỉ trong một thời gian ngắn.
• Y học hiện đại đã chứng minh tác dụng của đảng sâm trong việc bảo vệ gan, đặc biệt là gan chịu nhiều tổn thương do rượu bia.
• Đặc biệt, các nhà khoa học còn cho biết các Acid oleanolic có trong đẳng sâm cò có khả năng bảo vệ DNA, khắc phục các DNA bị tổn thương do tia UV.

Bài thuốc có dùng đảng sâm

– Chữa mệt mỏi chán ăn, trướng bụng, phân lỏng: Đẳng sâm, bạch truật, thăng ma, cam thảo, sài hồ, trần bì mỗi vị 30g; hoàng kỳ 100g, đương quy 2g, gừng tươi 12g, đại táo 102g. Tán bột, thêm mật ong vừa đủ, làm hoàn 9g, ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 hoàn trước bữa ăn 2 giờ.

– Chữa lo sợ, hay quên, tim hồi hộp, đánh trống ngực, mất ngủ, ăn kém: Dùng bài “Quy tỳ hoàn” gia giảm gổm đảng sâm, mộc hương mỗi vị 80g; bạch truật, hoàng kỳ, phục linh, long nhãn, hắc táo nhân mỗi vị 160g; viễn chí, đương quy mỗi vị 16g; cam thảo, đại táo mỗi vị 40g. Tán bột, thêm mật ong vừa đủ làm hoàn loại 9g.

Ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 1 hoàn trước bữa ăn 2 giờ.

– Người cao tuổi, ốm yếu lâu ngày: Đảng sâm 40g; long nhãn, đương quy, ngưu tất, mạch môn mỗi vị 12g. Sắc uống ngày 1 thang sau bữa ăn. Uống khi thuốc còn ấm.

– Bệnh lao phổi, ho nhiều: Đảng sâm 16g, hoài sơn 15g; ý dĩ, mạch môn, xa tiền tử, hạnh nhân, khoản đông hoa mỗi vị 10g, cam thảo 3g.

Hoặc đảng sâm 16g; bạch truật, hoài sơn, mạch môn, ngọc trúc, bách bộ mỗi vị 12g, ngũ vị tử 6g. Sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần, uống trước bữa ăn 1 giờ 30 phút.

– Tim hồi hộp, khó thở, suyễn, mệt mỏi, choáng váng: Đảng sâm, mạch môn mỗi vị 20g; xuyên bối mẫu 8g, ngũ vị tử 12g, cam thảo 6g. Nếu tức ngực, thêm đan sâm 16g; đào nhân, hồng hoa, hậu phác mỗi vị 8g.

Sắc uống ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

– Sốt xuất huyết mà huyết áp hạ: Đảng sâm, bạch truật mỗi vị 12g; mạch môn, thục địa mỗi vị 12g thêm gừng tươi 3 lát. Sắc uống, ngày 1 thang, chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

– Rong kinh do khí hư: Đảng sâm 12g; hoàng kỳ, bạch truật, thăng ma, cỏ nhọ nồi thán sao, ích mẫu thán sao mỗi vị 8g; cam thảo 4g.

Sắc uống ngày 1 thang. Chia 2-3 lần. Uống khi thuốc còn ấm.

– Khí hư ở phụ nữ: Đảng sâm, hoài sơn mỗi vị 16g; bạch truật 20g; bạch thược, sài hồ, xa tiền tử mỗi vị 12g; hoàng đằng, thương truật, trần bì, bạch giới tử (sao) mỗi vị 8g; cam thảo 4g.

Sắc uống ngày 1 thang trước bữa ăn 1 giờ 30 phút.

– Tiểu rắt, tiểu không tự chủ: Đảng sâm 16g; hoàng kỳ, mẫu lệ mỗi vị 12g; tang phiêu tiêu, hậu phác mỗi vị 8g; lộc nhung 1g, xích thạch chi 6g.

Sắc uống ngày 1 thang trước bữa ăn 1 giờ 30 phút.

Đảng sâm là vị thuốc thông dụng, nhưng dùng thuốc cần theo chỉ dẫn của thầy thuốc có kinh nghiệm, không tùy tiện sử dụng, nhất là trong việc thay nó cho nhân sâm (có ý nghĩa giảm giá thành thang thuốc, tăng hiệu quả điều trị).

Nguồn: Tổng hợp

CÔNG TY CỔ PHẦN ĐÔNG Y DƯỢC QUANG MINH

• Địa chỉ: Liên Bạt, Ứng Hoà, Hà Nội
• Điện thoại: 0869 111 269
• Email: DongYDuocQuangMinh@gmail.com
• Website: DongYQuangMinh.vn