Huyền Sâm – Scrophularia Ningpoensis, Scrophulariaceae

Tên khác: Hắc sâm, Nguyên sâm.

Tên khoa học: Scrophularia ningpoensis Hemsl., họ Hoa mõm sói (Scrophulariaceae).

Mô tả cây: Cây thảo sống nhiều năm, cao 1,5 – 2 m. Rễ củ hình trụ dài. Thân vuông, màu lục, có rãnh dọc. Lá mọc đối, đầu nhọn, mép khía răng. Hoa màu vàng nâu mọc thành chùm ngắn ở ngọn thân và kẽ lá đầu cành. Quả và hạt màu đen. Mùa hoa quả tháng 6 – 10.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Rễ củ (Radix Scrophulariae). Thu hoạch vào mùa thu; rửa sạch, ủ 5 – 10 ngày đến khi ruột có màu đen. Rễ củ hình trụ phần trên hơi phình to, phần dưới thuôn nhỏ, vỏ ngoài màu vàng xám có nếp nhăn và rãnh dài lộn xộn; phần trong màu đen, thể chất mềm, dẻo; mùi đường cháy đặc trưng; dài 5-15 cm, đường kính 0,6-4 cm.

Thành phần hóa học: Rễ chứa iridoid (harpagid), phenylpropanoid; ngoài ra còn có scrophularin, asparagin, phytosterol, tinh dầu, acid béo và đường.

Công dụng và cách dùng: Thuốc giải nhiệt, tiêu viêm, kháng khuẩn, dùng khi sốt nóng về chiều, phát ban, miệng lưỡi khô khát, táo bón, mẩn ngứa, mụn nhọt, viêm họng, lở miệng, viêm amiđan; dùng dạng thuốc sắc hoặc viên.