Phúc Bồn Tử – Rubus idaeus, Rosaceae

Tên khác: Mâm xôi, Đùm dũm.

Tên khoa học: Rubus idaeus L. Rosaceae (họ hoa hồng)

Mô tả cây: Cây nhỡ, mọc trường; thân, cành, cuống lá, cuống hoa đều có gai nhỏ. Lá đơn có cuống dài, mọc so le, phiến lá chia 5 thùy không đều, gân chân vịt, mép có răng không đều nhau, mặt trên phủ nhiều lông lởm chởm, mặt dưới có lông mềm màu xám. Cụm hoa thành đầu hay chùm ở nách lá, màu hồng. Quả hình cầu, gồm nhiều quả hạch tụ họp lại như mâm xôi, khi chín màu đỏ tươi.

Phân bố, sinh thái: Phân bố: Lai Châu, Lào Cai, Sơn La, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh vào tới các tỉnh Kon Tum, Gia Lai, Lâm Đồng. Sinh thái: cây mọc rải rác ven rừng, trong rừng thưa, trên các bãi hoang, ven đường đi, ở mọi độ cao lên đến 1800 m. Ra hoa tháng 2-3, có quả tháng 5-7.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Quả, rễ, lá (Fructus, radix et Folium Rubi)

Thành phần hóa học: Quả chứa anthocyanin (cyanidin 3-sophorosid, cyanidin 3-glucosid, cyanidin 3-rutinosid…), các ellagitannin. Ngoài ra còn có vitamin C, carotenoid, acid hữu cơ (acid citric, malic, acid ellagic) và flavonoid (quercetin 3-galactosylrhamnosid, quercetin 3-glucosid).
Rễ chứa alkaloid. Lá chứa tanin.

Tác dụng dược lý: Alkaloid toàn phần có tác dụng kháng khối u, kháng khuẩn, kháng viêm, giải độc gan .

Công dụng và cách dùng: Cành lá già phơi khô, nấu nước uống giúp dễ tiêu hóa, mát, lợi tiểu, phụ nữ mất sức sau khi sanh, trị viêm gan mạn tính, viêm tuyến vú, viêm miệng. Quả chữa đau thận hư, tinh ít, liệt dương, đái són, vãi đái, hoạt tinh, di tinh.