Thài Lài Lông – Commelina Benghalensis L

Mô tả

• Cây thảo, sống một năm, cao 30 – 60 cm. Thân mảnh phân nhánh, bén rễ ở các mấu, rễ chùm.
• Lá mọc so le, hình bầu dục hay hình trứng, dài 2 – 5 cm, rộng 1 – 3 cm, bẹ lá hình ống hẹp.
• Cụm hoa mọc ở đầu nhánh thành chùm thưa, các hoa bao bọc trong mo, gần gốc có mo ít phát triển, đựng hoa không mở, sinh quả nang chín ở dưới đất, đài 3 răng, màu vàng rồi màu xanh; tràng màu trắng, nhị sinh sản 3, nhị không sinh sản 3 hoặc 3 nhị lép cấu tạo bởi một phiến binh cánh hoa có 2 thùy.
• Quả nang, 3 ô, 2 ô ở phía bụng, mỗi ô đựng 4 hạt, ở phía lưng hình lòng thuyền đựng 1 hạt: hạt hình khối nhiều mặt, vỏ hạt có nếp uốn lượn ở mặt ngoài, có mào dọc màu nâu ở mặt trong.
• Mùa hoa quả: tháng 5 – 8.

Phân bố sinh thái

Trong số 8 loài thuộc chi Commelina L. đã biết ở Việt Nam, loài thài lài lông có phạm vi phân bố khá rộng rãi ở các địa phương, từ vùng núi thấp xuống vùng trung du và cả đồng bằng thuộc miền Bắc và miền Trung: Lào Cai, Yên Bái, Lạng Sơn, Bắc Giang, Quảng Ninh, Hải Dương, Hà Tây cũ (Ba Vì), Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Ninh Bình, Thừa Thiên – Huế, Quảng Nam. Trên thế giới, loài cây này có ở Ấn Độ, Trung Quốc, Lào.

Thài lài lông là loại cây ưa ẩm, hơi ưa sáng và có thể chịu bóng. Cây thường mọc nơi đất ẩm ở ven rừng, ven sông suối, ven đường đi và trong các lùm bụi quanh làng bản.

Bộ phận dùng

Toàn cây.

Thành phần hoá học

• Thài lài lông chứa chất khô 16,5%, protein 2,21%, lipid 0,31%, carbohydrat 8,77%, cellulose 1,35%, khoáng chất 3,86%, caroten 1,6 mg%, vitamin C 48,3 mg%… (Võ Văn Chi, 1997). 2001: 181].
• Toàn cây có hoa chứa acid hydrocyanic [De Padua et al., II, 2001. 182].

Tính vị công năng

Thài lài lông vị đắng, tính lạnh; có công năng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu thũng.

Công dụng

• Thài lài lông được dùng làm mát, làm dịu, còn để nhuận tràng gây xổ (với liều cao), đại tiểu tiện ra máu, đái són đau. Ngày 30-50g (tươi dùng 50-90g), sắc nước, chia 2 lần uống.
• Dùng ngoài lấy cây tươi, rửa sạch, giã nát, đắp lên để chữa mụn nhọt, lở ngứa.
• Lá non và ngọn thài lài lông, rửa sạch, vò qua, thái nhỏ, luộc hoặc nấu canh ăn được.