Uy Linh Tiên – Clematis Chinensis, Ranunculaceae

Tên khác: Dây ruột gà, Mộc thông.

Tên khoa học: Clematis chinensis Osbek. Ranunculaceae (họ Hoàng liên)

Mô tả cây: Dây leo gỗ, lúc khô màu đen. Lá mọc đối, dài tới 20 cm, kép lông chim; lá chét 5; hình trứng hẹp hoặc hình trứng tam giác, 1,2-6 × 1,3-3,2 cm, có gốc cụt, tròn hoặc nhọn và đầu nhọn, hơi có mũi; cuống lá dài 4,5-6,5 cm. Cụm hoa ở nách lá hoặc ở đầu các nhánh ngắn, hoa nhỏ. Lá đài 4, màu trắng, hình dải, nhọn ở đầu, có lông mềm ở mép. Nhị nhiều, không lông; bao phấn tròn. Lá noãn nhiều, có lông nhung, vòi ngắn, có lông màu hung nâu. Quả bế chính hình bầu dục, dài 3 mm, có lông nhung, mang vòi nhụy có mào lông, dài tới 1,8 cm.

Phân bố, sinh thái: Phân bố: Cao Bằng, Ninh Bình, Thừa Thiên Huế. Sinh thái: cây mọc hoang trong rừng. Cây ra hoa vào tháng 6-8, có quả tháng 9-10.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Rễ (Radix et Rhizoma Clematidis) thường gọi là uy linh tiên, thu hoạch quanh năm, rửa sạch, thái mỏng phơi khô.

Thành phần hóa học: Rễ chứa saponin triterpen clematichinenosid A-J, prosaponin CP1-10, lignan (clemaphenol A, pinoresinol), phytosterol (daucosterol, sitosterol).

Tác dụng dược lý: Saponin có tác dụng ức chế COX1 và COX2, prostaglandin E2 , metalloproteinase, kháng khối u, bảo vệ gan.

Công dụng và cách dùng: Rễ thường được dùng làm thuốc giúp tiêu hóa, thông tiểu tiện và lợi sữa.