Bạch Truật – Atractylodes Macrocephala, Asteraceae

Tên khoa học: Atractylodes macrocephala Koidz., Asteraceae (họ Cúc)

Mô tả cây: Cây thảo đa niên, cao 40-60 cm, phần trên phân nhánh. Thân hình trụ, phần dưới hóa gỗ. Lá mọc cách, các lá phía dưới có cuống dài, xẻ thành 3 thùy sâu như những lá chét riêng biệt, thuỳ giữa to hơn, hình bầu dục hay hình trứng; lá gần ngọn có cuống ngắn, không chia thùy; mép lá có răng cưa, gân nổi rõ ở dưới. Cụm hoa đầu mọc ở đầu cành gồm nhiều hoa hình ống màu tím. Quả bế hình cầu hoặc bầu dục hơi dẹt. Thân rễ to có hình dạng thay đổi, hình chuỳ có nhiều mấu phình ra, phía trên thót nhỏ lại hoặc từng khúc mập, nạc, dài 5-10 cm, đường kính 2-5 cm.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Thân rễ (Rhizoma Atractylodis macrocephalae). Thu hoạch cây đã trồng 2-3 năm, khi lá ở gốc cây đã khô vàng, đào lấy thân rễ, rửa sạch đất, bỏ rễ con, phơi hay sấy nhẹ cho khô. Dược liệu mặt ngoài màu nâu nhạt hoặc xám, có nhiều mấu, có vân hình hoa cúc, có nhiều nếp nhăn dọc. Chất cứng khó bẻ gẫy, mặt cắt không phẳng, có màu vàng đến nâu nhạt, rải rác có khoang chứa tinh dầu màu nâu vàng, mùi đặc trưng.

Thành phần hóa học: Sesquiterpenoid (atractylenolid I-VII), triterpenoid (taraxeryl acetat, lupeol), polyacetylen, coumarin, phenylpropanoid, flavonoid, polysaccharid, benzoquinon.

Công dụng và cách dùng: Bạch truật được dùng làm thuốc bổ, tiêu hoá kém, bụng trướng, tiêu chảy, đau dạ dày, phù thũng, động thai.