Cây Đơn Châu Chấu: Tính Vị, Tác Dụng Dược Lý, Bài Thuốc Kinh Nghiệm

Cây đơn châu chấu có tác dụng giải độc, thanh nhiệt, tiêu thũng, tán ứ, khư phong trừ thấp. Do vậy thường được dùng để chữa các bệnh như viêm gan cấp, viêm amidan, viêm khớp, sưng đau vú, viêm thận phù thũng.

I/ Các thông tin cần biết về cây đơn châu chấu

1. Tên gọi, danh pháp

• Tên Tiếng Việt: Đơn châu chấu.
• Tên khác: Rau gai, cây cuồng, độc lực, cẩm giảng, cây đuống, đinh lăng gai, cầm giàng, cây răng,…
• Tên khoa học: Aralia armata (Wall.) Seem. Đây là một loài thực vật trong họ Nhân sâm (Araliaceae).

2. Đặc điểm hình thái và phân bố

*) Mô tả:

Cây gỗ nhỏ hoặc cây bụi, cao 1 – 2m, thân cứng, phân cành, có gai cong, lá to mọc so le, cánh hoa kép 2-3 lông, lá chét hình trái xoan hoặc hình trứng, gốc tròn, đầu nhọn, mép khía răng, hai mặt đều có gai nhỏ trên các gân, cuống lá có bẹ to, nhiều gai nhọn sắc, lá kèm nhỏ.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá và đầu cành thành chùy dạng tán, phân nhánh nhiều, có gai, đài hoa màu vàng nhạt hoặc xanh vàng, đài hoa có 5 răng hình tam giác, 5 tràng hoa hẹp, 5 nhị, bầu noãn, 5 ô. Quả hạch, tròn, khi chín màu đen, dài 3 – 4mm. Mùa hoa quả thường rơi vào tháng 7 – 9.

*) Phân bố:

Cây đơn châu chấu có xuất xứ từ vùng núi Himalaya, dần dần chúng lan qua Ấn Độ, sang Lào rồi đến nước ta, qua Malaixia. Nó thường mọc trên các nương rẫy cũ trên các vùng rừng núi phía Bắc, vùng núi Tây Nguyên và các vùng núi ở các tỉnh phía Nam.

3. Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

• Bộ phận dùng: Rễ, vỏ rễ, lá, lõi thân.
• Thu hái, chế biến: Lá cây đơn châu chấu thường được dùng ở dạng tươi. Rễ, vỏ rễ, thân sau khi thu hoạch, đem rửa sạch, phơi khô và cho vào túi kín để bảo quản.

4. Thành phần hóa học

Các nghiên cứu của nền y học cho thấy, trong thành phần của lá có chứa các thành phần hoạt chất như sau:

• 84,5g nước
• 1,5g tro
• 3,1g protid
• 2,5g chất xơ
• 8,3 glucid
• 1,65mg caroten
• 12,5mg vitamin C

Trong rễ có chứa chất saponin triterpen.

5. Tính vị, tác dụng

*) Theo y học cổ truyền

Theo Đông y, loại thảo dược này có vị cay, hơi đắng và tính ấm. Lá có khả năng khử độc. Trong thân cây đặc biệt là lõi có tác dụng bồi bổ sức khỏe. Vỏ rễ có khả năng tiêu thũng, tán ứ, khu phong, thanh nhiệt giải độc, trừ thấp. Tác dụng kháng sinh mạnh đến từ bộ phận rễ cũng có khả năng giải độc.

*) Theo y học hiện đại

Theo các nghiên cứu dược lý hiện đại, vỏ rễ đơn châu chấu có tác dụng:

• Có tác dụng kháng viêm, ức chế khá tốt quá trình gây viêm khi bệnh ở giai đoạn mạn tính.
• Kích thích miễn dịch.
• Làm teo tuyến ức một cách rõ rệt. Đây là một đặc tính của của thuốc ức chế miễn dịch.
• Có khả năng tác động như một loại nội tiết oestrogen khi thực nghiệm trên động vật thí nghiệm.
• Có tác dụng kháng khuẩn đối với phế bào khuẩn và liên cầu khuẩn tan máu. Trong rễ cây đơn châu chấu còn tồn tại thêm các hoạt chất như saponin triterpen, genin acid oleanolic. Đây chính là những chất có khả năng chống viêm cấp, viêm mạn và gây teo tuyến ứng ở chuột cống trắng đực non.

Chính vì những tác dụng đó, cây đơn châu chấu thường được dùng để điều trị các bệnh lý như:

• Vỏ rễ và rễ thường được chỉ định để điều trị: Viêm gan cấp, viêm amidan, viêm khớp, viêm họng, viêm thận phù thũng, sưng vú. Ngoài ra, đây còn là vị thuốc được dùng để chữa thương tích do dao chém, phong thấp tê bại, rắn cắn, bệnh sốt rét.
• Lõi thân dùng làm thuốc bổ.
• Lá đắp ngoài chữa mụn nhọt, nhựa của bộ phận nõn non có thể làm tan chắp lẹo tại mắt.
• Quả cây đơn châu chấu sao khô lên, tán thành bột mịn và thổi vào mũi có tác dụng chống ngạt mũi.

II/ Các bài thuốc chữa bệnh từ cây đơn châu chấu

*) Điều trị hen:

Lấy 12g rễ đơn châu chấu, 8g rễ cây Ngấy tía, 8g rễ cây Han tía. Đem chúng đi rửa sạch, xắt nhỏ, phơi khô. Sau đó cho vào ấm và sắc lên với nước để uống. Thực hiện thường xuyên sẽ thấy tác dụng mà nó mang lại.

*) Trị bệnh viêm khớp:

Nếu bị viêm khớp và muốn áp dụng cách chữa từ loại thảo dược này, bệnh nhân chỉ cần chuẩn bị khoảng 10 – 30g rễ đơn châu chấu, đem đi rửa sạch rồi sắc nước uống là được. Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể phối hợp vị thuốc này cùng với 10g xà cừ, 10g mặt quỷ để tăng hiệu quả.

* ) Chữa ho lâu ngày, viêm amidan, viêm họng:

Để trị các bệnh về đường hô hấp như ho, viêm họng, viêm amidan bằng cây đơn châu chấu, bệnh nhân cần thực hiện như sau: Chuẩn bị 20g rễ cây đơn châu chấu, 20g vỏ cây khế chua. Đem chúng đi rửa sạch, thái nhỏ, cho vào ấm và sắc cùng với nước để uống.

*) Trị sưng vú:

Chuẩn bị 20g rễ đơn châu chấu, 20g vỏ rễ cây sản, 20g bồ công anh, 20g kim ngân, 20g lá Mua đỏ. Đem chúng đi giã nát cùng với muối và trộn cùng với nước vo gạo. Lấy hỗn hợp trên để đắp lên vùng bị sưng là được.

*) Điều trị bệnh bạch cầu, bí đái:

Lấy 8 – 12g rễ cây để sắc cùng với nước và uống hàng ngày.

*) Chữa chứng phù thũng:

Chuẩn bị 12g rễ đơn châu chấu, 10 lá cây cối xay, 10g thóc lép đem đi sao vàng, sắc cùng với nước để uống.

*) Trị rắn cắn:

Lấy vỏ của rễ rửa sạch, giã nát để lấy nước uống. Còn bã thì đắp ở bên ngoài.

Trên đây là các thông tin cần biết về cây đơn châu chấu và các bài thuốc chữa bệnh từ loại cây này. Để được cung cấp thêm thông tin, vui lòng liên hệ với các bác sĩ hoặc lương y có chuyên môn.

Nguồn: Tổng hợp

CÔNG TY CỔ PHẦN ĐÔNG Y DƯỢC QUANG MINH

• Địa chỉ: Liên Bạt, Ứng Hoà, Hà Nội
• Điện thoại: 0869 111 269
• Email: DongYDuocQuangMinh@gmail.com
• Website: DongYQuangMinh.vn