Nhân Trần Tía – Adenosma Bracteosum, Plantaginaceae

Tên khác: Nhân trần Tây ninh, Nhân trần nhiều lá bắc, Chè cát.

Tên khoa học: Adenosma bracteosum Bonati, Plantaginaceae (họ Mã đề).

Mô tả cây: Cây thảo, cao 30-40cm, thân hình trụ, phân cành từ gốc, màu hơi tím. Lá mọc đối, hình mác thuôn dài, không cuống, gốc gần như ôm thân, nguyên hoặc có răng cưa tròn, gân lá rõ. Cụm hoa ngắn, mọc ở đầu cành thành bông dày đặc; tổng bao lá bắc gồm nhiều lá bắc hình tim, đầu nhọn, mép nguyên có nhiều lông thô. Đài hoa có 5 răng không đều, 3 răng ngoài rộng, 2 răng trong hẹp. Tràng hoa gồm các cánh hoa màu lam họp thành ống hình trụ chia hai môi, môi trên bằng đầu, chia đôi, môi dưới dưới chia 3 thùy gần bằng nhau. Nhị có bao phấn 1 ô. Nhụy có bầu nhẵn. Quả nang hình trứng, không lông, thắt ở đầu, chứa nhiều hạt nhỏ màu nâu. Đài tồn tại.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Toàn cây trừ rễ (Herba Adenosmatis bracteosi). Thu hái khi cây đang ra hoa.

Thành phần hoá học: Tinh dầu 0,25% (carvacrol, cineol), flavonoid, coumarin, các acid phenol.

Công dụng và cách dùng: Trị sốt, cảm cúm, viêm gan vàng da, ăn uống kém tiêu, tiểu tiện khó khăn, ngộ độc.

Ghi chú: Phân biệt với Nhân trần Bắc (Artemisia capillaris Thunb., Asteraceae), nhân trần (Artemisia caeruleum R.Br., Plantaginaceae) và Bồ bồ (Artemisia indianum Lour., Plantaginaceae) là những loài được dùng tương tự.