Thăng Ma – Actaea Cimicifuga, Ranunculaceae

Tên khác: Thăng ma (Bắc)

Tên khoa học: Actaea cimicifuga L. (Cimicifuga foetida L.), Ranunculaceae (họ Mao lương)

Mô tả cây: Cây thảo, sống lâu năm, cao 1-2 m, có lông nhỏ. Thân mọc đứng, phân nhiều cành. Lá kép lông chim, mọc so le, lá chét hình trứng hay hình mác, mép khía răng cưa sâu và nhọn, lá chét tận cùng chia 3 thùy. Cụm hoa mọc ở ngọn hoặc nách lá gần ngọn thân. Hoa 5-7 cánh, màu trắng, xếp lợp, hình trứng. Quả dài 12 mm, dẹt, có vòi nhụy tồn tại, hạt 6-8.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Thân rễ (Rhizoma Cimicifugae) thu hái vào mùa hè, mùa thu, phơi khô nửa chừng thì đốt cháy lớp rễ con, rồi tiếp tục phơi cho thật khô. Dược liệu là những khối dài ngắn không đều, thường phân nhánh nhiều, có nhiều mấu nhỏ. Mặt ngoài màu nâu đen hoặc nâu, thô nháp, còn sót lại nhiều rễ nhỏ. Thể chất nhẹ, cứng, khó bẻ. Mặt bẻ gãy không phẳng, có xơ, màu vàng lục hoặc vàng nạt. Mùi nhẹ. Vị hơi đắng và chát.

Thành phần hóa học: Thân rễ chứa thành phần chính là các triterpenoid (cimigenol, cimigenyl xylosid, dahurinol,…), monoterpen lacton (cimicifugolid A−C), benzo-γ-pyron (cimifugin, cimicifugosid), acid phenol (acid isoferulic, acid caffeic).

Công dụng và cách dùng: Thăng ma được dùng để chữa trĩ, sa tử cung, băng huyết, bạch đới; nhức răng, nhức đầu; loét miệng, viêm nha chu; sốt rét, ban sởi, đậu mùa.
Dùng dạng thuốc sắc. Ngoài ra còn ngậm thuốc sắc để chữa đau răng, loét miệng.