Viễn Chí – Polygala Tenuifolia, Polygalaceace

Tên khác: Viễn chí lá nhỏ.

Tên khoa học: Polygala tenuifolia Willd., Polygalaceace (họ Viễn chí).

Mô tả cây: Cây nhỏ hóa gỗ, có rễ cứng hình trụ, mọc đứng, cao 25-40 cm. Lá ở gốc nhỏ, khô lại vào lúc hoa nở rộ, các lá ở giữa hình bầu dục hay hình trứng, các lá ở trên thuôn, hình ngọn giáo, tất cả đều có mũi nhọn cứng và có lông mềm. Hoa thành chùm ở nách lá phía ngọn, mọc đứng, dài 3-10 cm, có hoa đính hai bên. Quả nang hơi hình bầu dục hay hình mắt chim, thon hẹp ở gốc, ngắn hơn các cánh. Hạt hình trái xoan, có lông; áo hạt có 3 thùy hình dải đến gần nửa hạt. Ra hoa tháng 5-7. Quả tháng 6-8.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Rễ (Radix Polygalae). Thu hái vào mùa thu hoặc mùa đông, cạo bỏ vỏ ngoài và phơi phô.
Dược liệu có hình trụ, rỗng, hơi cong queo. Mặt ngoài màu vàng xám hay xám tro, có các nếp nhăn ngang dày đặc. Chất cứng và giòn, dễ bẻ gãy, mặt gãy có phần vỏ màu vàng nâu hoặc màu nâu nhạt, bên trong có lõi gỗ (lõi có thể rút khi chế biến). Mùi nhẹ, vị đắng, hơi cay, kích thích họng khi nhai.

Thành phần hóa học: Viễn chí chứa chủ yếu saponin triterpenoid (onjisaponin, tenuigenin, senegenin). Ngoài ra còn có các xanthon,  dẫn chất phenylpropan, polysaccharid.

Công dụng và cách dùng: Dùng để chữa ho, long đờm, viêm phế quản; giảm trí nhớ, điều trị mất ngủ, trầm cảm và lo âu. Thuốc bổ cho nam giới và người già.