Hoàng Đằng – Fibraurea Tinctoria, Menispermaceae

Tên khác: Hoàng liên đằng, Dây vàng giang, Nam hoàng liên

Tên khoa học: Fibraurea tinctoria Lour., Menispermaceae (họ Tiết dê)

Mô tả cây: Cây dây leo, thân to, cứng có rễ và thân già màu vàng. Thân và rễ mặt ngoài màu nâu có nhiều vân dọc và sẹo của cuống lá (đoạn thân) hay sẹo của rễ con (đoạn rễ). Mặt cắt ngang có màu vàng gồm 3 phần rõ rệt: phần vỏ hẹp, phần gỗ có những tia ruột xếp thành hình nan hoa bánh xe, phần ruột ở giữa tròn và hẹp; thể chất cứng, khó bẻ gãy, vị đắng. Lá to cỡ bàn tay, mặt trên láng bóng, cuống uốn đặc biệt. Hoa nhỏ, màu vàng lục, đơn tính, khác gốc, mọc thành chuỳ dài ở kẽ lá đã rụng, phân nhánh hai lần, dài 30-40cm. Quả hạch hình trái xoan, khi chín màu vàng. Mùa hoa tháng 5-7.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Toàn thân, rễ, lá (Caulis et Radix Fibraureae tinctoriae) được dùng làm thuốc. Thân, rễ dùng nhiều hơn. Rễ và thân cây thu hái vào tháng 8-9, cạo sạch lớp bần bên ngoài, chặt từng đoạn, phơi khô hay sấy khô.

Thành phần hóa học: Alkaloid: Chủ yếu là palmatin (1-3%), ngoài ra còn có jatrorrhizin, columbamin, berberin.

Tác dụng dược lý: Rễ thanh nhiệt giải độc, lợi tiểu, tiêu viêm, sát trùng. Palmatin có tác dụng kháng sinh ức chế đối với các vi khuẩn đường ruột, làm giảm viêm.

Công dụng và cách dùng : Hoàng đằng dùng để chữa bệnh viêm ruột, tiêu chảy, lỵ trực trùng và lỵ amip. Còn dùng chữa đau mắt đỏ, viêm bàng quang, viêm tai có mủ, chữa mụn nhọt, đau họng. Thân và lá sắc uống chữa đau lưng.
Hoàng đằng là nguồn nguyên liệu chiết palmatin. Palmatin chữa viêm ruột, viêm bàng quang, viêm gan, đau mắt, mụn nhọt, sốt nóng, kiết lỵ, hồi hộp, mất ngủ.