Ngưu Tất – Achyranthes Bidentata, Amaranthaceae

Tên khác: Hoài ngưu tất.

Tên khoa học: Achyranthes bidentata Blume., Amaranthaceae (họ Rau dền).

 Mô tả cây: Cây thảo sống nhiều năm, cao 0,6-1 m. Rễ củ hình trụ dài. Thân có 4 cạnh, phình lên ở các đốt. Lá mọc đối, hình trái xoan bầu dục cỡ 5 x 15 cm nhọn hai đầu, mép lượn sóng, có lông thưa hay không, gân phụ 5-7 cặp; cuống ngắn 1-3 cm. Cụm hoa hình bông mọc ở ngọn thân hoặc đầu cành, hoa ở nách những lá bắc. Quả bế hình bầu dục, chứa một hạt hình trụ. Mùa hoa vào tháng 8-9, quả tháng 10-11.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Rễ củ (Radix Achiranthis bidentatea). Thu hái vào mùa đông xuân, phơi tái rồi ủ đến khi nhăn da (6-7 ngày), xông diêm sinh, sấy khô. Dùng sống hoặc tẩm rượu sao.

Dược liệu hình trụ, dài 20-30 cm, đường kính 0,5-1,0 cm. Đầu trên mang vết tích của gốc thân, đầu dưới thuôn nhỏ. Mặt ngoài màu vàng nâu, có nhiều nếp nhăn dọc nhỏ và vết tích cùa rễ con.

Thành phần hóa học: Rễ củ chứa saponin triterpen dẫn chất của acid oleanolic, các ecdysterol, inokosteron.

Công dụng và cách dùng: Ngưu tất được dùng để chữa thấp khớp, đau lưng, huyết áp cao, bệnh tăng cholesterol máu, tiểu buốt ra máu, chấn thương tụ máu, viêm họng, bế kinh, kinh đau, sinh khó hoặc nhau thai không ra, sau sinh ứ huyết.