Sa Nhân – Amomum Villosum, Zingiberaceae

Tên khác: Mè tré

Tên khoa học: Amomum villosum Lour. (Amomum xanthioides Wall.), Zingiberaceae (họ Gừng).

Mô tả cây: Sa nhân là một loại cỏ cao tới 2- 3 m, gần giống cây riềng nhưng thân rễ không phát triển thành ‘củ’. Lá xanh thẫm, mặt nhẵn bóng, dài 15-35 cm, rộng 4-7 cm. Hoa màu trắng đốm tía, mọc thành chùm ở gốc, mỗi gốc có 3-6 chùm hoa, mỗi chùm 4-6  hoa. Quả là 1 nang 3 ngăn, mặt ngoài vỏ quả có gai rất đều, khi bóp mạnh sẽ vỡ thành 3 mảnh. Hạt đính theo kiểu đính phôi trung trụ. Mùa hoa vào tháng 4 -5, quả chín vào tháng 7.

Bộ phận dùng, thu hái và chế biến: Quả (Fructus Amomi vilosi) gần chín phơi hay sấy khô của cây Sa nhân. Nếu còn lớp vỏ thì gọi là Xác sa, nếu đã bóc vỏ chỉ còn khối hạt thì gọi là Sa nhân.

Thành phần hóa học: Tinh dầu (2-3%) chứa d-camphor (33%), bornyl acetat (26,5%), d-borneol (19%), d-limonen (7%), camphen (7%), phelandren (2,3%), p-methoxyethylcinnamat (1%), a-pinen (1,8%), linalol, nerolidol…
Hạt Sa nhân còn có polysaccharid, flavonoid (quercetin-3-rohamnosid, isoquercitrin, quercetin), acid phenol, acid béo.

Công dụng và cách dùng: Sa nhân có tác dụng kích thích và giúp tiêu hoá, dùng trong trường hợp đau bụng, đầy bụng, ăn không tiêu.
Sa nhân còn dùng làm gia vị và chế rượu mùi.